معرفی انواع سنتور ایرانی

اگر مقاله راهنمای خرید سنتور را مطالعه کرده باشید، حتما با اجزا و قسمت های مختلف سنتور معمولی آشنا شده اید. سنتور سازی است با امکان تکنوازی که در گروه نوازی ها هم جایگاه به خصوصی دارد ، پس یه این منظور انواع مختلف این ساز طراحی شده است که در این بین بعضی ها جنبه ی آموزش ندارند و کاربردی نمی باشند.

(برای خرید سنتور از منو به دسته بندی ساز های سنتی مراجعه کنید و یا از مشاوره رایگان برای انتخاب ساز از متخصصین فروشگاه موسیقی بتهوون بهره ببرید. شماره تماس : 09121675387 )

در ایران سنتور های متفاوتی از لحاظ ساختاری با کاربردهای گوناگون وجود داد که عبارتند :

سنتور کروماتیک :

سنتور کروماتیک ایرانی به منظور استفاده از ارکستر برای اولین بار در سال 1337 به پیشنهاد حسین دهلوی ، به وسیله هنرمند ابراهیم قنبری مهر در کارگاه هنرهای زیبای وقت طراحی و تولید شده است. شبیه این ساز توسط هنرمندان دیگر در ابعاد و اندازه های مختلف ساخته شده است. ساز های اجرایی این کلکسیون در دو اندازه متفاوت ساخته شده است که در کل حاوی کلیه فواصل کروماتیک (نیم پرده) در محدوده ی چهار اکتاو می شوند. این ساز ها از نظر ظاهری شبیه سنتور ایرانی بوده و تنها فرق آنها در نوع خرک گذاری و زاویه ی کلاف می باشد. به این ترتیب همانطور که اشاره شد، هر یک از سازها از نظر محدوده  اجرایی توانایی اجرای سه و نیم اکتاو از فواصل کروماتیک را خواهند داشت. 
سنتور کروماتیک تا حدودی می تواند صداهای کروماتیک را ایجاد کند. این سنتور با افزودن یک ردیف خرک بین خرک های سیم های زرد و سفید تا اندازه ایی صداهای لازم را ایجاد می کند تعداد خرک های سفید سنتور کروماتیک یازده عدد و خرک های زرد دوازده عدد است و در میان آنها تعداد چهار خرک در نظر گرفته شده بود. تعدا هفت خرک کوچک اضافی نیز به این مجموعه اضافه شد و تعداد خرک های آن به سی تا رسید.

در این سنتور خط ملودی دشوار اجرا می شود و همانطور که گفته شد بیشتر برای ارکستر و همنوازی در گروه های بزرگ استفاده می شود. نت نویسی سنتور کروماتیک با کلید سُل است .
سنتور کروماتیک ایرانی توانایی اجرای کلیه آثار موسیقی کلاسیک را داشته و از لحاظ اجرای فواصل کروماتیک و انجام مد گردی ها هیچ گونه کمبودی در محدوده ی اجرایی خود ندارد. این ساز برای اجرای موسیقی دستگاهی ایرانی با توجه به نوع خرک بندی که دارد، زیاد مناسب نیست، هرچند می شود بعضی از خرک های آن را با فواصل ایرانی کوک نمود و با آن دستگاه های ایرانی را نیز اجرا کرد اما هدف اصلی از طراحی و ساخت سنتور کروماتیک، تنظیم و اجرای بعضی آثار موسیقی کلاسیک با صدایی کاملا شرقی و ایرانی است.

سنتور کروماتیک بم (باس) :

سنتور کروماتیک بم یک ساز ایرانی از خانواده سازهای زهی مضرابی ایرانی است. این ساز بر گرفته از ساز سنتور است که شباهت‌های زیادی دارد و در اندازه ایی بزرگتر از سنتور معمولی ساخته می‌ شود. به پیشنهاد حسین دهلوی در سال 1337 برای نوازندگی در ارکستر صبا توسط استاد ابراهیم قنبری با هدف وسعت بیشتر و توسعه بخشیدن به فواصل این ساز ساخته شد. این سنتور صوتها را با فاصله ی یک پنجم بم تر از سنتور کروماتیک تولید می کند. وسعت صدای این ساز مجموعا به 4.5 اکتاو می رسد. صدای سنتور باس یک اکتاو بم‌تر از صدای سنتور معمولی است و معمولاً اجرای بخش باس ارکستر را در گروه‌های موسیقی ایران بر عهده دارد. این سنتور در کل 35 خرک برای تولید 35 صدا روی صفحه دارد و خرک های کمتری در قسمت صداهای بالا دارد.

سنتور لاکوک :

دارای دو ردیف 9 تایی خرک در دو طرف صفحه است که نت «دو» در آن همصدا با «ر» دیاپازون می باشد. در سنتور لا کوک خرک سوم از پایین بر روی نت لا کوک شده و تمام سیم ها یک پرده بالاتر کوک می شوند. این سنتور در نوازندگی و آموزش برای هنرجویان کاربردی است . برای اجرا در گروه نوازی ها مناسب است. این سازاز دو ردیف 9 تایی خرک برخوردار می باشد که خرک سوم آن که نت سل است که می توان بر مبنای نت لا 440 هرتز کوک کرد. سنتور لاکوک از طول کلاف تقریبی 83 سانتی متر برخوردار می باشد و خرک سوم آن صدای نت لا را می دهد (برای این خرک روی کاغذ نت، سل می نویسند).

سنتور باس :

جعبه ی صوتی آن از سنتور معمولی بزرگتر است و سیم هایی با روکش فلزی در ضخامت های متفاوت دارد و از روی هر خرک دو یا سه سیم عبور می کند. این سنتور هنوز در مرحله تست و تجزیه تحلیل است و صدا دهی آن یک اکتاو بم تر از سنتور معمولی می باشد.این سنتور عمومیت پیدا نکرده است .