سازهای کوبه ای جزء قدیمی ترین نوع سازها هستند. مردم از این سازها از هزاران سال پیش تمدن بشری استفاده می کرده است. محققان با تحقیقات و بررسی هایی که انجام دادند، به این نتیجه رسیدن که بعد از صدای خارج شده از دهان انسان، سازهای کوبه ای متولد شده است. نخستین استفاده بشر از سازهای کوبه ای برای برقراری ارتباط راه دور بوده و به مرور برای مراسم شادی، عزا، تشریفات مذهبی و … مورد استفاده قرار گرفته است.
سازهای کوبه ای به همراه سازهای بادی برنجی از زمان های دور در خدمت موسیقی بودند، که این نشان دهنده لزوم این ساز برای موسیقی می باشد.ریتم نیاز طبیعی هر انسان است و شاید یادآوری این مطلب برای شما جالب باشد که در هر فرهنگ و کشوری که نگاه کنید، کودکان علاقه شدیدی به بازی با چوب روی سطل یا شیء مشابه دارند. که این مسئله نیاز مفرط انسان به ریتم را نشان می دهد. اما به طور کلی سازها به دسته‌های مختلفی همچون زهی، کوبه ای، بادی، الکترونیک و … تقسیم میشوند.
سازهای کوبه ای اکثرا با دست یا بوسیله کوبه ها یا چکش نواخته میشوند. بعضی با تکان دادن و سایش به صدا در میان. بعضی از انواع سازهای ضربی به کوک نیاز دارند و برخی از آنها هم از دردسرهای کوک را ندارند. در مقاله معرفی انواع ساز های کوبه ایی سعی داریم در مورد بهترین ساز کوبه ای ایرانی و غربی، ساز کوبه ای جدید و اسم ساز های کوبه ای و نکات مهمی بحث کنیم. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
معرفی سازهای کوبه ای :
بانگو(bongo) :
بانگو برای کشور کوباست و همیشه توی موسیقی سان، تو میانه ی سال های 1800 به کار برده شده است .سبک سان ، ترکیبی از موسیقی آفریقایی و اسپانیایی گرفته شده از قسمتی شرقی کوباست . امروزه بانگو یکی از مشهور ترن سازهای کوبه ای لاتین به حساب می آید و صدای اونو تو همه ی سبک های موسیقی پیدا می توان کرد. در ضمن این ساز در ایران به نام بینگو و بانگو معروف است.
کنگا (congo) :
ساز کنگا تا حد زیادی ، مرسوم ترین ساز دستی کاربردی در موسیقی مردمی به حساب می آید. ریشه کنگا از کنگوی آفریقا هست اما ساز خمره ای شکلی که قبل از این دیدین در واقع سازی کوبایی که از دل نواهای محلی و بومی بیرون اومده، کنگاها رو می توان در موسیقی جاز، راک، بلوز، آراندبی و ورگا دید. کنگا در واقع در برگیرنده سه ساز است: کوینتو ، سی گاندو یا کنگا و تومبا یا تومبادورا (اگر کنگا چهار تیکه باشد کوچکترین خانواده کنگا “ری کوینتو” نام دارد) . در ضمن به کل این ساز در ایران تومبا می گویند.
جیمبه (djembe) :
جیمبه ساز کوبه ای – آفریقایی جامی شکله که ریشه اصلی همه سازهای کوبه ای محسوب میشه. این ساز با ظاهر قبیله ای ، صدای پر معنی و بلند و نواختن راحت و آسانش ، تبدیل به یکی از دوست داشتنی ترین سازهای دنیا شده است.کوک سفت جیمبه، و پوست نازک دهانش، به حد زیادی روی صدای پر معنی ساز، تاثیر گذاره.
آشیکو (ashiko) :
آشیکو سازیه اهل آفریقای غربی و مثل جیمبی، دهانه ای نازک داره با پوست بز و به خاطر سفت بودن دهانه، به سختی کوک میشه. اگرچه آشیکو از لحاظ شکل و شمایل با جیمبه تفاوت های بسیاری دارد ، اما صدایی همانند تولید می کند .بیشتر مردم آشیکو رو برادر کوچک جیمبه می دانند. صداشون شبیه همه، اما گستردگی صدا و توانایی اجرای صدای بم جیمبه رو ندارد.
اودو (udu) :
اودو، سازیه با ظاهری خنده دار و جز معدود سازهای کوبه ای هست که دهانه (یا پوست) نداره، ولی می شود با ضربه زدن روش، تولید صدا کرد. اودو از نیجریه می آید و بر پایه افسانه ها و داستان ها از گلدانی گرفته شده است که به گونه اتفاقی ، دارای سوراخی در کنار خود بوده است . اودو صدایی بی نظیر تولید می کند: از صدای زنگ گرفته تا صدای بم کم رنگ و ضعیف. این ساز در در بندر و قسمتی از هندوستان و بلوچستان هم استفاده می شود. كه در بندر به نام جهله و در سه سايز جمالی ( باس ) جهله ( ميد ) گلوك ( های ) استفاده می شود. در گروهای سنتی کار هم از خمره(مثل اودو) استفاده می کنند.
دمبک (doumbek) :
دمبک، عضو سازهای موسیقی محلی عربی می باشد. دمبک ، سازی است جامی شکل ، که همانند جیمبه آفریقای غربی ، دارای صدایی پر معنی است . این ساز اهل خاور میانه هست و می تواند از سفال و فلز ساخته بشود. دهانه آن بسیار نازک است ( به شکل سنتی از پوست ماهی است ) .این ساز صدایی بسیار شفاف و تیز تولید می کند و مانند جیمبه ، دارای صدایی حجیم و کاملا بم است . در ضمن این ساز در ایران به نام تمپو شناخته می شود. در جنوب از آن به عنوان ساز ترکیبی ضرب و تمپو استفاده می کنند.
تار (tar) :
تار جزو خانواده ی سازهای طوق دار اهل آفریقای شمالی است ( ساز طوق دار ، دارای بدنه ای است که از قطر دهانه ی ساز ، کم عمق تر است ). تارها از قطری بین 35 تا 50 سانتی متر برخوردار هستند. تار به خاطر دهانه نازک و بدنه باریکی که دارد، صدایی ضعیف تولید می کند .در ضمن این ساز در گروه های شرقی کاربرد زیادی دارد .
تمبورین/ریک (tambourine/riq) :
شاید برای اولین بار صدای تمبورین رو تو کنسرت راک، هنگام همنوازی با گیتار، شنیدید. مانند دمبک و تار ، ساز محلی خاورمیانه ای است.این ساز همانند تار، ساز طوق دار است. تفاوت تمبورین و تار، حلقه های فلزی هستند که به بدنه ساز چسبیده اند. امروزه می توان گونه های بسیار گسترده ای از تمبورین ها در سراسر دنیا یافت.
پاندیرو (pandeiro) :
پاندیرو (با تلفظ پان-دار-او) پیروی برزیلی ها از تمبورینه می باشد. براساس روایت های گوناگون ، پاندیرو ،ساز ملی برزیل است. این ساز بخش جدا نشدنی جشن سالانه ی ماردی گراس است،و در همه سبک های موسیقی برزیلی نیز موسیقی راک ، فانک و پاپ نیز به کار برده می شود.
بوران (bodharn) :
گفته می شود که ساز بوران، برای خاورمیانه یا شاید آسیا باشد ، اما سندی در این باره نیست. این ساز به تار مصری شباهت بسیاری دارد، بر عکس تار ، بوران را با استیکی(دسته چوبی) به نام کی پین می نوازند . به این دلیل که بوران تا سال های 60 در موسیقی محلی ایرلندی ، استفاده نشده بود. وظیفه این ساز پشتیبانی از گروه موسیقی است.
