تفاوت سنتور و قانون

خیلی‌ها در نگاه اول فکر می‌کنند قانون و سنتور یک ساز هستند! شکل ذوزنقه‌ای، خرک، سیم‌های زیاد و مضراب… اما فقط چند لحظه که گوش کنید یا دقیق‌تر نگاه کنید، متوجه می‌شوید این دو ساز کاملاً متفاوت‌اند و هر کدام دنیای خاص خودشان را دارند. در این مقاله جامع تمام تفاوت‌های ساز قانون و سنتور را از نظر ظاهری، صدادهی، تکنیک نوازندگی, تاریخچه، قیمت و حتی آینده شغلی بررسی می‌کنیم تا اگر بین این دو ساز مردد هستید، و قصد خرید سنتور دارید، بهترین تصمیم را بگیرید.

تفاوت ساز قانون و سنتور در یک نگاه (جدول مقایسه سریع)

 

«اگر می‌خواهید بدانید بهترین چوب برای ساخت سنتور چیست و چرا مهم است، این مقاله راهنمای کاملی برای شماست.»

۱. تفاوت ظاهری قانون و سنتور (اولین چیزی که چشم را می‌گیرد)

• شکل جعبه صوتی سنتور: ذوزنقه متساوی‌الساقین (بالا و پایین تقریباً برابر) قانون: ذوزنقه قائم‌الزاویه (پایین خیلی پهن‌تر از بالا)
• صفحه رویی سنتور: دو گل بزرگ مشبک + ۱۸ خرک جداگانه قانون: شبکه‌های چوبی ریز + یک خرک بلند در سمت راست + ۴ تکه پوست ماهی زیر خرک
• پرده‌ها سنتور: هیچ پرده‌ای ندارد (نت‌ها با موقعیت خرک تعیین می‌شوند) قانون: ۲۷ پرده گردان برنجی در سمت چپ (می‌توانید ربع‌پرده را دقیق اجرا کنید)

۲. تفاوت صدای قانون و سنتور (مهم‌ترین تفاوت!)

• سنتور → صدای شفاف، زنگ‌دار، کریستالی و کمی خشک
• قانون → صدای گرم، عمیق، پرحجم و بسیار ماندگار (شبیه پیانو شرقی)

اگر صدای پایور و مشکاتیان را دوست دارید → سنتور اگر صدای سیما بینا، ملیحه سعیدی یا خالقی را دوست دارید → قانون

۳. تفاوت تکنیک نوازندگی

• سنتور: فقط با دو مضراب (بدون تماس انگشت با سیم) – تکنیک‌های رِنگ، تکیه، غلتان و …
• قانون: مضراب + انگشت‌گذاری مستقیم روی پرده‌ها – نیاز به قدرت و دقت انگشت بسیار بالا

به همین دلیل یادگیری اولیه قانون معمولاً ۲ تا ۳ برابر سنتور زمان می‌برد.

۴. تفاوت در کوک و پایداری کوک

• سنتور: کوک ثابت‌تر (اگر ساز خوب باشد تا چند هفته ثابت می‌ماند)
• قانون: به دلیل پرده‌های گردان و سیم‌های زِهی، کوک حساس‌تر است و نیاز به تنظیم روزانه دارد

۵. تاریخچه و جایگاه در موسیقی ایرانی

• سنتور: همیشه در موسیقی ایرانی حضور پررنگ داشته (از دوره صبا تا امروز)
• قانون: تا اواسط قرن بیستم تقریباً متروک شده بود؛ از دهه ۵۰ با تلاش استادانی مثل مهدی مفتاح، سیما بینا و ملیحه سعیدی دوباره احیا شد.

۶. تفاوت قیمت قانون و سنتور در سال ۱۴۰۴

• سنتور حرفه‌ای (افتخاری، طباطبایی): ۳۰ تا ۹۰ میلیون
• قانون حرفه‌ای (استاد رضوی، مقدسی، نعمتی): ۶۰ تا ۱۶۰ میلیون
• قانون کنسرتی با پوست و پرده برنجی اعلا حتی تا ۲۵۰ میلیون هم می‌رسد!

۷. کدام ساز آینده شغلی بهتری دارد؟

• سنتور: تعداد نوازنده بسیار زیاد → رقابت بالا
• قانون: تعداد نوازنده بسیار کم → تقاضای بسیار بالا در ارکسترهای بزرگ، کنسرت‌های بین‌المللی و ضبط آلبوم

در حال حاضر (۱۴۰۴) یک نوازنده قانون حرفه‌ای به مراتب راحت‌تر پروژه می‌گیرد و دستمزد بالاتری دارد.

۸. تفاوت در حمل و نقل و نگهداری

• سنتور: سبک‌تر، کیس کوچک‌تر، حساسیت کمتر به رطوبت
• قانون: سنگین، کیس بزرگ، بسیار حساس به تغییر دما و رطوبت (پوست زیر خرک ممکن است پاره شود)

۹. تفاوت در امکان اجرای موسیقی کروماتیک و تلفیقی

• سنتور: اجرای ربع‌پرده سخت و محدود (نیاز به سنتور ۱۲ خرک یا سل‌کوک)
• قانون: کاملاً کروماتیک – راحت‌ترین ساز ایرانی برای موسیقی تلفیقی، جاز، فلامنکو و …

۱۰. تفاوت در مضراب و لوازم جانبی

• مضراب سنتور: سبک (۸-۱۲ گرم) + نمد
• مضراب قانون: سنگین‌تر + انگشتر مضراب (معروف به «مضراب پروانه‌ای»)

مزایا و معایب هر ساز (خلاصه)

مزایای سنتور ✓ یادگیری سریع‌تر ✓ قیمت مناسب‌تر ✓ صدای آشنا و محبوب در موسیقی سنتی ✓ حمل آسان‌تر ✓ بازار خرید و فروش بهتر

معایب سنتور ✗ رقابت بسیار بالا ✗ محدودیت در اجرای نت‌های کروماتیک ✗ صدای نسبتاً کمتر در ارکستر بزرگ

مزایای قانون ✓ صدای بسیار پرحجم و جذاب ✓ امکان اجرای کامل موسیقی کروماتیک ✓ تقاضای بسیار بالا و رقابت کم ✓ جایگاه ویژه در موسیقی تلفیقی ✓ دستمزد بالاتر در اجراها

معایب قانون ✗ قیمت بسیار بالا ✗ یادگیری سخت و طولانی ✗ وزن زیاد و حمل سخت ✗ حساسیت بالا به رطوبت و دما

کدام ساز برای شما مناسب‌تر است؟ (تست سریع)

• اگر تازه‌کار هستید و بودجه زیر ۵۰ میلیون دارید → سنتور
• اگر صدای گرم و پرحجم دوست دارید و قصد کار حرفه‌ای دارید → قانون
• اگر می‌خواهید در ارکستر بزرگ بنوازید → قانون
• اگر می‌خواهید تک‌نواز باشید و ردیف دستگاهی کار کنید → سنتور
• اگر به موسیقی تلفیقی و فیوژن علاقه دارید → قطعاً قانون

حرف آخر

تفاوت ساز قانون و سنتور فقط در شکل و سیم نیست؛ این دو ساز دو دنیای کاملاً متفاوت‌اند. سنتور مثل شعر حافظ است: زیبا، آشنا، پراحساس و همیشه محبوب. قانون مثل غزل مولانا است: عمیق، پرشور، کمی پیچیده اما وقتی یادش بگیری، دیگر نمی‌توانی ترکش کنی.

حالا که تمام تفاوت‌های قانون و سنتور را می‌دانید، کدام یک را انتخاب می‌کنید؟ در فروشگاه موسیقی بتهوون هم بهترین سنتورهای افتخاری و طباطبایی و هم قانون‌های حرفه‌ای استاد رضوی و مقدسی موجود است. می‌توانید حضوری تست کنید و با کمک اساتید ما تصمیم نهایی را بگیرید.